Biuro Osób z Niepełnosprawnościami

Studenci z niepełnosprawnościami

Studiować na uczelni wyższej może każda osoba, która posiada świadectwo dojrzałości – w przypadku ubiegania się o przyjęcie na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie, oraz spełnia warunki rekrutacji ustalone przez uczelnię.

Podstawę przyjęcia na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie stanowią wyniki egzaminu maturalnego. Ponadto uczelnia może za zgodą ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego przeprowadzić dodatkowe egzaminy wstępne tylko w przypadku konieczności sprawdzenia wiedzy lub umiejętności niesprawdzanych w trybie egzaminu maturalnego lub gdy osoba ubiegająca się o przyjęcie na studia posiada świadectwo dojrzałości uzyskane za granicą.
Coraz więcej uczelni wyższych organizuje w swoich strukturach biura do spraw osób z niepełnosprawnościami, kandydaci na studia lub studenci z niepełnosprawnościami mogą zwracać się tam o poradę, informację i pomoc odnośnie konkretnego wsparcia (dostosowania) w trakcie ewentualnych egzaminów na studia oraz w trakcie trwania studiów. Niektóre uczelnie wyższe powołują także, w ramach autonomicznych decyzji swoich władz, pełnomocnika rektora ds. osób z niepełnosprawnościami. Rolą pełnomocnika jest m. in. reprezentowanie rektora w działaniu na rzecz osób z niepełnosprawnościami oraz przygotowanie informacji na temat niepełnosprawnych studentów w uczelni.

Kształcenie na poziomie szkolnictwa wyższego reguluje ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r., poz. 1668, z późn. zm.).

Zgodnie z ustawą uczeń szkoły wyższej (również z niepełnosprawnością) ma prawo do:

1. uzyskania urlopu od zajęć w uczelni w trybie i na zasadach określonych w regulaminie studiów
2. przeniesienia z innej szkoły wyższej, w tym także zagranicznej szkoły wyższej, za zgodą dziekana wydziału uczelni przyjmującej, jeżeli wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w szkole wyższej, którą opuszcza
3. studiowania na więcej niż jednym kierunku lub inne przedmioty, także w różnych uczelniach
4. studiowania według indywidualnego planu studiów i programu nauczania na zasadach ustalonych przez radę wydziału lub inny organ wskazany w statucie uczelni
5. pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie:

1) stypendium socjalnego;
2) stypendium dla osób z niepełnosprawnościami;
3) stypendium za wyróżniające wyniki w nauce lub sporcie;
4) stypendium ministra za osiągnięcia w nauce;
5) stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe;
7) zapomogi;

6. korzystania z 50% ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami komunikacji miejskiej. Formy pomocy/wsparcia – na zasadach ogólnych

Głównym źródłem finansowania pomocy materialnej dla studentów jest budżet państwa w formie dotacji (odrębnie na każdy rok kalendarzowy), której podziału dokonuje rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego. Środki z dotacji na pomoc materialną dla studentów przeznaczone na stypendia i inne świadczenia socjalne (stypendia: socjalne, na wyżywienie i mieszkaniowe oraz zapomogi) nie mogą być niższe niż środki przeznaczone na stypendia za wyniki w nauce lub sporcie.

Uprawnionymi do ubiegania się o świadczenia pomocy materialnej dla studentów są zarówno studenci uczelni publicznych jak i niepublicznych.

W ramach pomocy materialnej student może ubiegać się o stypendium socjalne (może być pobierane niezależnie od innych stypendiów), stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium na wyżywienie (może otrzymać student będący w trudnej sytuacji materialnej), stypendium mieszkaniowe (student studiów stacjonarnych – możliwość dofinansowania do zakwaterowania w domu studenckim lub innym obiekcie w przypadku zamieszkania z dala od uczelni, jeśli znajduje się w trudnej sytuacji materialnej), zapomogę (świadczenie jednorazowe, może być przyznane studentowi, który z przyczyn losowych znalazł się w bardzo trudnej sytuacji materialnej, dwa razy w roku akademickim).

Student może starać się również o stypendium przyznawane przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego za osiągnięcia w nauce oraz stypendium za wybitne osiągnięcia sportowe.

Stypendia przyznawane są w uczelniach przez jednoosobowe organy uczelni (dziekana, rektora) lub na wniosek uczelnianego organu samorządu studenckiego – przez studenckie komisje stypendialne.

Szczegółowe informacje na temat procedury przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów (w tym stypendium specjalnego dla studentów niepełnosprawnych) regulują uczelniane regulaminy ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów. Na podstawie tego regulaminu ustalana jest również wysokość stypendiów.
Student może otrzymywać jednocześnie kilka świadczeń pomocy materialnej. Łączna miesięczna wysokość stypendium socjalnego, stypendium za wyniki w nauce lub sporcie, stypendium na wyżywienie oraz stypendium mieszkaniowego nie może być większa niż 90% najniższego wynagrodzenia zasadniczego asystenta w poprzednim miesiącu, ustalonego w przepisach o wynagradzaniu nauczycieli akademickich.

Kredyt studencki z dopłatą do oprocentowania z budżetu państwa i korzystnymi warunkami spłaty to element rozszerzenia dostępu do szkolnictwa wyższego, pozwala na efektywniejsze zwiększenie pomocy materialnej dla studentów, udzielany jest przez banki komercyjne na okres studiów (okres ten nie może przekroczyć łącznie 6 lat). O kredyt może ubiegać się każdy student, który jest obywatelem polskim, niezależnie od typu uczelni, systemu studiów, pod warunkiem, że rozpocznie studia przed 25 rokiem życia. Spłata rozpoczyna się najpóźniej 2 lata po ukończeniu studiów. Kredyt jest umarzany w 20% kredytobiorcom, którzy ukończyli studia w grupie 5% najlepszych absolwentów uczelni, w szczególnych przypadkach kredyt może być umorzony częściowo lub w całości z uwagi na trudną sytuacja życiową (choroba, wypadek) lub trwałą utratę zdolności do spłaty zobowiązań (niepełnosprawność). Pierwszeństwo w otrzymaniu kredytów mają studenci znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej.

Uzupełniające formy pomocy – dla studentów niepełnosprawnych

Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych – może otrzymywać każdy student z tytułu niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem właściwego organu, niezależnie od dochodu.
 Student może otrzymywać stypendium specjalne przez cały okres studiów, również na I roku studiów – przez 9 miesięcy w roku, wypłata może być kumulowana. Jeśli studiuje na kilku kierunkach, stypendium specjalne może otrzymywać na każdym z tych kierunków. Student niepełnosprawny może ubiegać się o przyznanie innych rodzajów stypendiów i pobierać je równolegle ze stypendium specjalnym.
Pomoc udzielana jest niezależnie od systemu studiów oraz statusu prawnego uczelni.
Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (www.mnisw.gov.pl).

Poza wymienionymi wyżej formami pomocy, ważną rolę w ułatwieniu dostępu do edukacji osób niepełnosprawnych odgrywa także pomoc udzielana ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych., np. w ramach programów celowych.

I. Student II – kształcenie ustawiczne osób niepełnosprawnych

Adresatami programu są osoby z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (lub orzeczeniem równoważnym), które pobierają naukę w systemie stacjonarnym lub niestacjonarnym i są studentami uczelni wyższych (także zagranicznych), studentami kształcącymi się na studiach podyplomowych, doktoranckich a także uczniowie szkół policealnych i słuchacze kolegiów pracowników służb społecznych, kolegiów nauczycielskich lub nauczycielskich kolegiów języków obcych. Dofinansowanie może obejmować opłaty za naukę, koszty zakwaterowania i dojazdów do szkoły, uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej, związane z dostępem do internetu, koszty zakupu przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę oraz koszty wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych.

II. Pitagoras 2007- program pomocy osobom z uszkodzeniem słuchu

Celem programu jest zapewnienie wszystkim niesłyszącym i niedosłyszącym studentom, uczniom szkół policealnych oraz uczestnikom kursów przygotowawczych do egzaminów do szkół wyższych, w zależności od potrzeb, pomocy tłumaczy migowych lub możliwości korzystania w trakcie zajęć oraz egzaminów z urządzeń wspomagających. Do realizacji programu przystępują uczelnie. Uczestnikami programu za pośrednictwem uczelni mogą być osoby niesłyszące lub niedosłyszące, w tym głuchoniewidome i głuchoniedowidzące, które posiadają orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, studiują, uczą się w szkołach policealnych lub uczą się na kursach przygotowawczych do egzaminów do szkół wyższych organizowanych przez uczelnie oraz zgłaszają potrzebę korzystania z usług tłumacza migowego lub konieczność zastosowania urządzeń wspomagających słyszenie oraz innych urządzeń, w tym dostosowanych do możliwości i potrzeb wynikających z dysfunkcji słuchu lub słuchu i wzroku.
 
Szczegółowe informacje o programach znajdują się na stronie internetowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych www.pfron.org.pl.

Uprawnienia Osób Niepełnosprawnych

Prawa osób niepełnosprawnych gwarantowane są w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483). Zapewnia ona prawo do niedyskryminacji stanowiąc, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 pkt. 2.). Ustawa zasadnicza nakłada też na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym, (art. 68), a także obowiązek pomocy tym osobom w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz
komunikacji społecznej (art. 69).

Sejm uchwalił 1 sierpnia 1997 r. Kartę Praw Osób Niepełnosprawnych.
W dokumencie tym, poza zdefiniowaniem prawa osób niepełnosprawnych do niezależnego i samodzielnego, aktywnego i wolnego od przejawów dyskryminacji życia, zawarto również katalog dziesięciu praw, wskazując tym samym najważniejsze obszary, w których niezbędne są intensywne działania. Dokument podkreśla, że osoby niepełnosprawne mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji.

Prawa osób niepełnosprawnych są też przedmiotem regulacji ONZ w formie deklaracji pod nazwą Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych. Zasady zostały przyjęte podczas 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w dniu 20 grudnia 1993 (Rezolucja 48/96). Chociaż Zasady nie są prawnie wiążące, dokument podkreśla, że mogą stać się międzynarodowym prawem zwyczajowym, gdy zostaną uznane przez większość państw.

Szczegółowemu uregulowaniu pomocy dla osób niepełnosprawnych w Polsce służy ustawa z dn. 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92).

Ustawa definiuje osoby niepełnosprawne, jako osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały odpowiednie orzeczenie:

1.    o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności,
2.    o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy – na podstawie odrębnych przepisów lub
3.    o niepełnosprawności przed ukończeniem 16 roku życia.

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadziła trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany, lekki.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę mającą naruszoną sprawność organizmu niezdolną do podjęcia zatrudnienia lub zdolną do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagającą niezbędnej, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Ustawa definiuje niezdolność do samodzielnej egzystencji jako naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie, bez pomocy innych osób, podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się, komunikację i komunikowanie się.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolną do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, wymagającą w celu pełnienia ról społecznych częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu zdolną do wykonywania zatrudnienia, nie wymagającą pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych.

Ustawa stanowi, że rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań (organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych, społecznych) zmierzających od osiągnięcia, przy współudziale tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej (art.7).

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobom niepełnosprawnym uzyskania i utrzymania zatrudnienia (służą temu: szkolnictwo zawodowe, poradnictwo i pośrednictwo pracy). Natomiast rehabilitacja społeczna służy temu, by osobom niepełnosprawnym umożliwić pełne uczestnictwo w życiu społecznym (art. 8 i 9).

Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych, wynikające z ustawy, realizują właściwe organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego. Określone zadania mogą być również zlecane organizacjom pozarządowym lub jednostkom samorządu terytorialnego.

Zatrudnienie Osób Niepełnosprawnych

Uprawnienia pracownika niepełnosprawnego:

·            Prawo do krótszego czasu pracy

·            Uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy

·            Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego

·            Prawo do korzystania ze zwolnienia od pracy

·            Najczęściej zadawane pytania
 

Uprawnienia pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnosprawną

·            Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego

·            Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy

·            Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej

·            Zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego

·            Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy

·            Zwolnienie z wpłat na PFRON

Osoby niepełnosprawne podejmujące i prowadzące działalność gospodarczą lub rolniczą

·            Przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej

·            Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne

o               Osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą  

o               Niepełnosprawni rolnicy lub rolnicy zobowiązani do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika

·            Dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego

Zakłady pracy chronionej

·            Najczęściej zadawane pytania

Zakłady aktywności zawodowej
 

Organizacje

1.        Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych

1.        Polski Związek Niewidomych

1.        Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi

1.        Polski Związek Głuchych

1.        Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym

1.        Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym

1.        Krajowe Towarzystwo Autyzmu

1.        Fundacja Synapsis

1.        FAR (Fundacja Aktywnej Rehabilitacji)

1.        Fundacja Fuga Mundi

1.        Ogólnopolska Federacja Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego (PTSR)

1.        Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo

1.        Polskie Stowarzyszenie Ludzi Cierpiących na Padaczkę

1.        Polskie Stowarzyszenie Diabetyków

1.        Polski Związek Jąkających się

1.        Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem

1.        Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

1.        Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji

1.        SPINKA (Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym Kierowcom)

1.        Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów

1.        Inclusion Europe

·            Fundacja TUS

·            Koalicja na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością

·            Fundacja Widzialni

·            Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

·            Fundacja Szansa dla Niewidomych [

·            Krok po kroku Fundacja na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Rozwoju i ich Rodzin

·            Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa „Bardziej Kochani”

Organizacje pracodawców

23.    KIG-R (Krajowa Izba Gospodarczo – Rehabilitacyjna)

23.    Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych

23.    POPON

23.    Porozumienie Branżowe

·            Ogólnopolska Baza Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON)

S  T A T Y S T Y K A

Jedna na sześć osób w Unii Europejskiej jest niepełnosprawna1, w stopniu od lekkiego do znacznego, co oznacza, że około 80 mln Europejczyków często nie ma możliwości pełnego uczestniczenia w życiu społecznym i gospodarczym z powodu barier związanych ze

środowiskiem i z postawami ich otoczenia. Wskaźnik ubóstwa osób niepełnosprawnych jest o 70% wyższy od średniej2, także z powodu ograniczonego dostępu do zatrudnienia.

Ponad jedna trzecia osób w wieku powyżej 75 lat dotknięta jest niepełnosprawnością ograniczającą w pewnym stopniu ich możliwości, a w przypadku ponad 20 % ograniczenia te są znaczne. Ponadto liczba tych osób zwiększy się wraz ze starzeniem się społeczeństwa UE.

STUDENT