Co warto wiedzieć przed podpisaniem swojej pierwszej umowy o pracę?

Pokaż opcje odtwarzania

Data publikacji: 8 maja 2025

Praca podczas studiów oferuje możliwość zdobycia cennego doświadczenia zawodowego, poszerzenia sieci kontaktów w branży oraz poprawy sytuacji finansowej. Jednocześnie generuje stres i rodzi wiele pytań, ponieważ pierwsze zetknięcia z treścią umów bywają trudne. Nieprecyzyjne sformułowania lub nietypowe metody obliczania godzin pracy powodują dezorientację u wielu początkujących pracowników. Z tego powodu każdy student powinien dokładnie przeanalizować dokumenty przed ich podpisaniem, aby w pełni zrozumieć przysługujące mu prawa i obowiązki.

Rodzaje umów o zatrudnienie w Polsce

Na polskim rynku pracy najczęściej spotykaną formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Zapewnia ona pracownikowi regularny dochód, jasno określony harmonogram pracy oraz rozbudowany pakiet świadczeń socjalnych. Ten typ umowy jest ceniony przez osoby, dla których stabilne perspektywy i bezpieczne warunki pracy są priorytetem. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę ogranicza elastyczność w dysponowaniu własnym czasem.

Niektórzy pracownicy decydują się na podpisanie umowy cywilnoprawnej, w tym umowy zlecenie. W takim układzie wynagrodzenie zależy od wykonanych obowiązków, a nie od dostępności dla pracodawcy. Ta forma współpracy jest często preferowana przez studentów, którzy łączą naukę z pracą zawodową. Umowa zlecenie nie zapewnia jednak prawa do płatnego urlopu ani dodatkowej ochrony w przypadku wypowiedzenia.

W przypadku projektów artystycznych lub innowacyjnych, często stosowana jest umowa o dzieło. Wysokość wynagrodzenia jest tutaj bezpośrednio związana z osiągniętymi rezultatami, które są precyzyjnie określone na początku współpracy. Osoby związane taką umową są odpowiedzialne za dopełnienie formalności związanych z ubezpieczeniem. Ten rodzaj kontraktu daje twórcom dużą swobodę, ale wymaga od nich również samodzielności w kwestiach administracyjnych.

Równowaga między nauką i pracą – jaką umowę wybrać?

Rodzaj zawartej umowy ma bezpośredni wpływ na możliwość pogodzenia obowiązków akademickich z pracą zawodową. Umowa o pracę zapewnia stabilność zatrudnienia, pakiet świadczeń ubezpieczeniowych oraz prawo do płatnego urlopu, a w przypadku choroby oferuje dodatkowe wsparcie. Z kolei umowa cywilnoprawna nie gwarantuje tak szerokiego zakresu ochrony, ale często wiąże się z wyższym wynagrodzeniem i większą swobodą w organizacji pracy.

Decydując się na konkretną formę współpracy, wskazane jest dokładne rozważenie priorytetów – czy ważniejsza jest dla nas gwarancja zabezpieczenia socjalnego, czy też elastyczność w ustalaniu godzin pracy i wyższe zarobki.

Kodeks pracy – przyjaciel każdego pracownika

Zanim podpiszesz pierwszą umowę o pracę, warto dokładnie przestudiować Kodeks pracy, ponieważ znajdują się w nim regulacje chroniące pracownika oraz opisane są obowiązki pracodawcy. Przydatne będą informacje dotyczące dni wolnych od pracy, zasad dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i sposobów rozwiązywania umów. Należy sprawdzić, w jaki sposób obliczany jest wymiar urlopu i jak usprawiedliwiać nieobecność w przypadku choroby. Warto również poznać obowiązujące limity czasu pracy oraz stawki wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę.

Gdy pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, dobrym rozwiązaniem jest skonsultowanie się z uczelnianym biurem karier. Specjaliści z tej jednostki na bieżąco monitorują przepisy i mogą dokonać analizy problematycznych fragmentów umowy. Taka wiedza umożliwia świadome planowanie kariery zawodowej i zmniejsza ryzyko wystąpienia konfliktów.

Studenckie priorytety w środowisku pracy

Aby skłonić studentów do podjęcia zatrudnienia, pracodawcy coraz częściej proponują różnorodne formy wsparcia. Z badania „Studenci na rynku pracy”, zrealizowanego w Programie Kariera Polskiej Rady Biznesu, wynika, że 29% uczestników ankiety wybiera prywatną opiekę medyczną, 25% preferuje karnet sportowy, a 23% stawia na dofinansowanie szkoleń.

Duże zainteresowanie budzą propozycje, które pozwalają na samodzielne ustalanie godzin pracy, umożliwiają wykonywanie obowiązków zdalnie lub oferują delegacje zagraniczne. Poza tym, firmy, które zapewniają pracownikom przestrzenie do relaksu, zdrowe przekąski lub zajęcia sportowe, pozytywnie wpływają na komfort zespołu i ułatwiają pogodzenie pracy z życiem prywatnym.

Pierwsza pensja – co warto wiedzieć?

Pierwsza pensja wywołuje duże emocje i często zapada w pamięć na długie lata. Sposób liczenia wypłat oraz ich częstotliwość zależą od rodzaju podpisanego dokumentu oraz ustaleń z przełożonym. Zazwyczaj pracownik otrzymuje środki co miesiąc, lecz przy umowach cywilnoprawnych stawka godzinowa może prowadzić do cotygodniowych wpłat albo przelewu po zamknięciu konkretnego zadania.

Aktualnie pieniądze najczęściej trafiają bezpośrednio na konto bankowe, a wypłaty gotówkowe stają się coraz rzadsze. Dlatego dobrze wcześniej otworzyć w banku korzystny rachunek. Wiele z nich oferuje specjalne konta dla osób do 26. roku życia i rywalizuje o nowych klientów, proponując zniżki na podróże lub rozrywkę. Przy wyborze konta koniecznie uwzględnij ewentualne opłaty za jego obsługę, prowizje za kartę, darmowy dostęp do bankomatów w kraju i za granicą oraz koszty przelewów online i mobilnych.

Przejrzenie zestawień kont dla młodszych użytkowników pomaga w podjęciu decyzji. Jedno z takich opracowań znajdziesz pod tym adresem: https://finanse.rankomat.pl/konta/dla-mlodych/.

Umiejętne gospodarowanie pieniędzmi

Pierwsze kroki na rynku pracy motywują do zastanowienia się nad efektywnym wykorzystaniem pieniędzy. Środki uzyskane z wynagrodzenia pokrywają pilne rachunki, ale równie ważne staje się świadome planowanie budżetu domowego. Obejmuje to nie tylko regulowanie bieżących zobowiązań, ale również przygotowanie się na przyszłe wyzwania i myślenie długoterminowe. Skuteczne zarządzanie finansami osobistymi wymaga analizy przychodów i wydatków, ustalania priorytetów oraz tworzenia planu oszczędzania. Warto rozważyć różne metody budżetowania, takie jak metoda 50/30/20 (50% na potrzeby, 30% na zachcianki, 20% na oszczędności) lub metoda kopertowa, aby znaleźć system najlepiej dopasowany do indywidualnych potrzeb i możliwości.

Młodzi coraz częściej poszukują rozwiązań, które pozwalają ograniczyć skutki inflacji i co pewien czas odkładają dodatkowe środki. Lokaty terminowe i rachunki oszczędnościowe cieszą się dużym zainteresowaniem wśród studentów, choć spełniają trochę inne zadania. Lokata gwarantuje stałe oprocentowanie i sprzyja konsekwentnemu powiększaniu kapitału, ale wymaga zamrożenia pieniędzy na określony czas. Przed podjęciem decyzji o ulokowaniu tam środków warto więc sprawdzić dostępne rankingi i oferty różnych banków np. na stronie https://finanse.rankomat.pl/oszczedzanie/lokaty/. Z kolei konto oszczędnościowe daje większą swobodę w korzystaniu ze środków, choć może oznaczać nieco inne zasady naliczania odsetek.

Praktyki i staże otwierają ścieżki rozwoju

Studenci często rozpoczynają swoją ścieżkę zawodową od praktyk lub staży, ponieważ stanowią one doskonałą możliwość weryfikacji wiedzy teoretycznej w realnym środowisku pracy. Chociaż zazwyczaj nie są one wynagradzane, pozwalają na poznanie specyfiki danego zawodu. Dzięki temu można ocenić, czy obrany kierunek kariery jest zgodny z indywidualnymi predyspozycjami i aspiracjami.

Okres praktyk to intensywny proces uczenia się. Młody człowiek, oprócz wykonywania powierzonych zadań, ma możliwość obserwowania dynamiki pracy zespołowej oraz sposobów reagowania na różnorodne wyzwania. Stanowi to naturalne środowisko do rozwijania kompetencji interpersonalnych, jak umiejętność komunikacji czy rozwiązywania problemów. Takie doświadczenia są wysoko cenione przez potencjalnych pracodawców, szczególnie gdy praktykant wykazuje się odpowiedzialnością i osiąga konkretne rezultaty. Informacja o odbyciu praktyk w renomowanej firmie może znacząco zwiększyć szanse na sukces w procesach rekrutacyjnych, pod warunkiem, że zostanie odpowiednio zaprezentowana w CV.

Przewaga wynikająca z doświadczeń praktykanta

Kandydaci z nawet krótkim doświadczeniem na praktykach zawodowych robią pozytywne wrażenie, ponieważ wykazują większą swobodę w środowisku firmowym. Potrafią również skuteczniej komunikować się z rekruterem, odwołując się do konkretnych zadań, które już realizowali. Dzięki praktykom zyskali już pewną orientację w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i rozumieją, jakie procedury prowadzą do osiągnięcia pożądanych rezultatów. Ponadto, udział w praktykach pozwala na pogłębienie wiedzy w wybranej dziedzinie i ułatwia podjęcie decyzji dotyczącej dalszego rozwoju zawodowego.

Praktykant wnosi do firmy cenne świeże spojrzenie i pozytywne nastawienie. Nierzadko zdarza się, że taka osoba proponuje usprawnienia, które przynoszą korzyści całemu zespołowi. Pracownicy, którzy charakteryzują się inicjatywą i zaangażowaniem, często otrzymują propozycję dalszej współpracy. Praktyki sprzyjają również nawiązywaniu kontaktów z profesjonalistami z branży, które może okazać się korzystne w przyszłości. Nawet jeśli zdobyte umiejętności nie są wykorzystywane od razu, stanowią cenny atut w dalszym rozwoju zawodowym.

Podsumowanie

Pierwsze kroki w pracy oznaczają ważny etap w życiu każdego studenta. Zanim podpiszesz kontrakt, przejrzyj jego treść i dowiedz się więcej o przepisach związanych z zatrudnieniem, wypłatami i obowiązującymi normami czasu pracy. Dobrze przygotowana osoba szybciej zrozumie reguły panujące w nowym miejscu i sprawniej zaaklimatyzuje się w zawodowej rzeczywistości.

Praktyki i staże rozwijają konkretne umiejętności, a przy okazji pozwalają nawiązać cenne znajomości, które wpłyną na przyszłe perspektywy. Kto już na starcie wykazuje się rozwagą i determinacją, ma większą szansę na długofalowy rozwój. Otwarte podejście do uczenia się i przyjmowania wyzwań od razu przekłada się na korzyści, które mogą zaprocentować w kolejnych latach.

Źródła:

• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
• Badanie „Studenci na rynku pracy”, Program Kariera Polskiej Rady Biznesu
• https://finanse.rankomat.pl/

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.

Autor: Joanna Ważny

Godziny otwarcia rektoratu:

poniedziałek-czwartek 08.00-15.30
piątek 08.00-14.00